سیستم اعلام حریق ساختمان چیست(نصب، هزینه، اجبار) ,

سیستم اعلام حریق یکی از بخش‌های مهم ایمنی ساختمان است که برای تشخیص و اعلام وقوع آتش‌سوزی طراحی شده است. این سیستم می‌تواند به کاهش خسارات جانی و مالی کمک کند و به افراد فرصت خروج ایمن از ساختمان را بدهد.

انواع سیستم‌های اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1- سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional Fire Alarm System)

در این سیستم، ساختمان به چند منطقه (زون) تقسیم می‌شود و هر زون شامل تعدادی حسگر (دتکتور) و شستی اعلام حریق است. در هنگام آتش‌سوزی، پنل مرکزی فقط محل زون را مشخص می‌کند، اما محل دقیق آتش‌سوزی مشخص نمی‌شود.
مزایا:
هزینه پایین‌تر نسبت به سیستم‌های آدرس‌پذیر
نصب و نگهداری ساده‌تر
معایب:
عدم تشخیص دقیق محل حریق
مناسب برای ساختمان‌های کوچک و متوسط

2- سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر (Addressable Fire Alarm System)

در این سیستم، هر دتکتور یا شستی دارای یک آدرس منحصربه‌فرد است که پنل مرکزی می‌تواند محل دقیق حریق را مشخص کند.
مزایا:

• امکان تشخیص محل دقیق آتش‌سوزی
• کاهش تأخیر در واکنش به حریق
• قابلیت اتصال به سیستم مدیریت ساختمان (BMS)

معایب:

• هزینه بالاتر
• نیاز به سیم‌کشی و برنامه‌ریزی دقیق

اجزای اصلی سیستم اعلام حریق

1- پنل مرکزی (Control Panel): مغز سیستم که اطلاعات دریافتی از حسگرها را پردازش می‌کند و آژیرها را فعال می‌کند.
2- دتکتورها (Detectors): شامل انواع حسگرها برای تشخیص آتش، شامل:

• دتکتور دودی: تشخیص دود ناشی از آتش‌سوزی
• دتکتور حرارتی: تشخیص افزایش دمای غیرعادی
• دتکتور گازی: تشخیص گازهای خطرناک (مثل گاز مونوکسیدکربن)

3- شستی اعلام حریق (Manual Call Point): دکمه‌ای که در مواقع اضطراری به صورت دستی فعال می‌شود.
4- آژیرها و فلاشرها (Sounders & Flashers): برای هشدار صوتی و نوری به ساکنان ساختمان.
5- ماژول‌های کنترلی: برای ارتباط با دیگر سیستم‌های ایمنی مثل اسپرینکلرها یا درهای ضدحریق.

نحوه انتخاب سیستم مناسب

انتخاب سیستم اعلام حریق بستگی به عواملی مثل مساحت ساختمان، کاربری، تعداد ساکنان، مقررات ایمنی و بودجه دارد. برای ساختمان‌های بزرگ مثل بیمارستان‌ها و برج‌های مسکونی، سیستم‌های آدرس‌پذیر توصیه می‌شود، در حالی که برای ساختمان‌های کوچک، سیستم‌های متعارف کافی هستند.

نصب و نگهداری سیستم اعلام حریق

• نصب دتکتورها در مکان‌های مناسب (دور از جریان‌های هوا و منابع گرمایی مستقیم)
• بررسی و تست دوره‌ای دتکتورها و پنل کنترل
• تمیز کردن حسگرها برای جلوگیری از خطای عملکرد
• بررسی صحت عملکرد آژیرها و فلاشرها

آیا نصب اعلام حریق اجباری است؟

نصب سیستم اعلام حریق در ساختمان‌ها بر اساس مقررات ملی و استانداردهای ایمنی در بسیاری از کشورها اجباری است. در ایران، مقررات مربوط به سیستم‌های اعلام حریق در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان و همچنین دستورالعمل‌های سازمان آتش‌نشانی مشخص شده است.

الزامات قانونی و موارد اجباری

1- ساختمان‌های مسکونی

• برای ساختمان‌های کمتر از ۵ طبقه و با متراژ کم، سیستم اعلام حریق الزامی نیست ولی توصیه می‌شود.
• برای ساختمان‌های ۵ طبقه و بیشتر (مخصوصاً برج‌های مسکونی و مجتمع‌های بلندمرتبه)، نصب سیستم اعلام حریق اجباری است.
• برای پارکینگ‌های مسقف و بسته، وجود دتکتورهای دود و گازهای سمی (مثل CO) ضروری است.

2- ساختمان‌های اداری و تجاری

• برای ساختمان‌های اداری و تجاری بزرگ، سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر اجباری است.
• فروشگاه‌ها، پاساژها و مراکز خرید باید دارای دتکتور دود، حرارت و سیستم هشدار صوتی باشند.
• برای ساختمان‌های کوچک اداری، ممکن است سیستم متعارف کافی باشد.

3- بیمارستان‌ها و مراکز درمانی

• به‌شدت اجباری است و باید از سیستم‌های اعلام حریق آدرس‌پذیر با اولویت‌بندی هشدارها استفاده شود.
• اتصال سیستم اعلام حریق به سیستم اطفای حریق خودکار (مثل اسپرینکلرها) معمولاً الزامی است.

4- هتل‌ها و اماکن اقامتی

• طبق استانداردهای ایمنی، نصب سیستم اعلام حریق اجباری است.
• وجود سیستم هشدار صوتی و نوری برای اطلاع‌رسانی به مهمانان ضروری است.

5- مراکز صنعتی و کارخانه‌ها

• در صنایع پرخطر مثل پتروشیمی، پالایشگاه‌ها و کارخانجات تولیدی، سیستم اعلام و اطفای حریق یک الزام قانونی است.
• برای برخی صنایع خاص، دتکتورهای حساس به گاز و حرارت بالا نیز اجباری هستند.

6- پارکینگ‌های عمومی و تونل‌ها

• دتکتورهای دود، حرارت و گازهای سمی (CO) باید نصب شوند.
• در پارکینگ‌های بسته، باید سیستم تخلیه دود و تهویه اضطراری به سیستم اعلام حریق متصل باشد.

7- مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی

• در مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی بزرگ، سیستم اعلام حریق باید نصب شود.
• باید دارای بلندگوهای هشدار اضطراری برای راهنمایی دانش‌آموزان و دانشجویان باشد.

قبل از اخذ پایان کار ساختمان، آتش‌نشانی بررسی می‌کند که سیستم اعلام حریق به درستی نصب شده باشد و در غیر این صورت، مجوز بهره‌برداری داده نمی‌شود

هزینه سیستم اعلام حریق برای یک ساختمان چقدر است؟

هزینه نصب سیستم اعلام حریق برای یک ساختمان به عوامل متعددی بستگی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

عوامل مؤثر بر هزینه سیستم اعلام حریق

1-    نوع سیستم اعلام حریق:

• متعارف (Conventional): این سیستم‌ها برای ساختمان‌های کوچک و متوسط مناسب هستند و هزینه کمتری دارند.
• آدرس‌پذیر (Addressable): برای ساختمان‌های بزرگ‌تر و پیچیده‌تر مناسب بوده و هزینه بالاتری دارند.

2-    تعداد و نوع تجهیزات:

• دتکتورها (حسگرها): شامل دتکتورهای دود، حرارت، گاز و... که تعداد و نوع آن‌ها بر هزینه تأثیرگذار است.
• شستی‌ها و آژیرها: تعداد این تجهیزات نیز بر هزینه نهایی مؤثر است.

3-    برند و کیفیت تجهیزات:

تجهیزات با برندهای معتبر و دارای استانداردهای بین‌المللی معمولاً هزینه بالاتری دارند.

4-   هزینه نصب و راه‌اندازی:

دستمزد نصب و راه‌اندازی بر اساس تعرفه‌های موجود و پیچیدگی پروژه تعیین می‌شود.

برآورد تقریبی هزینه برای ساختمان ۵ سقف تک واحدی سه خوابه

با توجه به اطلاعات موجود، هزینه‌های زیر برای نصب سیستم اعلام حریق در یک ساختمان ۵ طبقه قابل پیش‌بینی است:

• حدودا 45 میلیون با سیم کشی